"... harp araçları ile sıhhî gereçlerin ve yalnız doğuda harekât yapacak kuvvetlerimiz için gerekli erzakın Sovyet Rus Hükümetince sağlanması rica olunur. Büyük Millet Meclisi Reisi; Mustafa Kemal."
Sovyetlerin 3 haziran 1920 tarihli cevabı özet olarak şöyle idi:
"Milletlerimizi tehdit eden yabancı emperyalizmine karşı mücadele, işbirliği arzunuzu belirten mektubunuzu aldık.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümetinin dış siyaset esaslarını öğrenmiş bulunuyoruz.
Sovyet Hükümeti, Türk-Sovyet işbirliğini şu prensiplere istinat ettirmeyi mütalâa eder:
1. Türkiye'nin bağımsızlığının ilânı;
2. Türklere ait olduğuna itiraz edilmeyecek olan toprakların Türk Devletine katılması;
3. Arabistan ve Suriye'nin bağımsız birer devlet olarak ilânı;
4. Büyük Millet Meclisi tarafından verilen karara göre Türkiye'nin Ermenistan'da Kürdistan'da, Lazistan'da, Batum'da doğu Trakya'da ayrıca Türk ve Arapların müşterek bulundukları bütün topraklarda, milletlerin kendi almyazılarını tesbit ve tayinini kendilerine bırakmasını, istekli veya zorla göç ettirilmiş göçmenlerin, bu bölgelerde yapılacak referanduma katılabilmeleri için bunların yerlerine dönmelerini tabiî buluruz.
5. Yeni Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümetine ait topraklarda yaşayan azınlıklara, Avrupa'nın en serbest devletlerindeki azınlıklara tanınan bütün hakların tanınması,
6. Boğazlar meselesinin, Karadeniz kıyı hükümetleri tarafından yapılacak bir konferansa bırakılması,
7. Kapitülasyonların ve yabancı devletlerin iktisadî kontrolünün kaldırılması,
8. Her nevi yabancı nüfuz bölgelerinin kaldırılması.
Rus Sovyet Hükümeti, Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümetinin, baskı altında bulunan milletleri kurtarmak amaciyle emperyalist hükümetlere karşı yapılacak mücadele arzusunu kabul eder.
Rus Sovyet Hükümeti, kendi alınyazısını kararlaştıracak milletlerin, hak ve adalet dairesinde olmak üzere Türkiye, Ermenistan ve İran arasında kesin sınırın tesbiti maksadiyle vaki olacak siyası müzakerelere, Türkiye Büyük Millet Meclisinin müsaade edeceğini umar. Rus Hükümeti, her zaman ilgililerin daveti üzerine aracılık yapmaya hazırdır.
Rus Sovyet Hükümeti, Türkiye ve Rusya arasında dostluk münasebetleri kurulması ve bunun devamlı olması için doğrudan doğruya siyasî münasebetlere ve karşılıklı konsolos gönderilmesine başlanmasını teklif eder,
Rus Sovyet Hükümeti, her millet için kendi alınyazısını bizzat tayin etmek ve düzenlemek hakkını tanımaktadır.
Rus Sovyet Hükümeti, Türk milletinin, kendi bağımsızlık ve egemenliğini savunmak için yaptığı kahramanca boğuşmayı pek büyük bir ilgi ile izlemektedir. Türkiye için acı olan bu günlerde Rus ve Türk milletlerini birleştirecek olan dostluğun sağlam temele dayanmasından ötürü bahtiyardır.
Sayın Büyük Millet Meclisi Başkanı,
Yukardaki hususları takdir nazarlarınıza arzederken birleşik amele ve köylü cumhuriyeti halkı adına, bağımsızlık için uğraşan Türk halkına başarı dileklerimi bildirmekle şeref duyarım"
Dışişleri halk komiseri, Çiçerin.
...
15 nci Kolordu komutanının o sırada Ermenistan üzerine bir taarruz yapılması teklifine, Büyük Millet Meclisi Hükümeti özetle şu cevabı vermişti:
"Bakanlar kurulunca, Çiçerin mektubu okunmuş ve 23 haziran 1920 tarihli telgrafınızda, tarafınızdan bir harekât yapılmasının tasarlandığı anlaşılmıştır.
Bakanlar kurulu, tarafınızdan tasarlanan harekâtın kesin olarak geri bırakılmasına ve ilk önce, yolda bulunduğu haber alınan bolşevik heyetiyle temas edilmesine karar vermiştir".
Bunun üzerine Ruslarla devam eden ilişkiler daha ciddî safhaya girdi ve Rus Sovyet Cumhuriyetinden Ankara'ya bir sefaret heyeti geldiği gibi Türkiye da Ali Fuat Paşayı büyükelçi olarak Moskova'ya gönderdi.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder